Arth bustl

Arth bustl neu arth batri yw'r term a ddefnyddir ar gyfer eirth du Asiatig a gedwir mewn caethiwed yn Fietnam a China fel y gellir tynnu bustl ohonynt i'w gwerthu fel meddyginiaeth Tsieineaidd draddodiadol (TCM). Gelwir yr eirth hefyd yn eirth lleuad oherwydd siâp lleuad cilgant lliw hufen ar eu brest. Rhestrir yr arth ddu Asiatig, yr un a ddefnyddir amlaf ar ffermydd arth, fel un sy'n agored i niwed ar Restr Goch Anifeiliaid y Byd (IUCN) o Anifeiliaid dan Fygythiad.
Er mwyn hwyluso'r broses godro bustl, mae'r eirth yn cael eu cadw'n gyffredin mewn cewyll echdynnu cyfyng, a elwir hefyd yn gewyll mathru. Er bod hyn yn caniatáu mynediad haws i'r abdomen, mae hefyd yn atal yr eirth rhag gallu sefyll yn unionsyth, ac mewn rhai achosion eithafol, symud o gwbl. Mae byw hyd at bum mlynedd ar hugain yn y cyfyngder eithafol hwn yn arwain at achosion difrifol o straen meddyliol yn ogystal ag atroffi cyhyrau difrifol. Mae Cymdeithas y Byd er Gwarchod Anifeiliaid yn adrodd bod ymchwilwyr wedi gweld eirth yn cwyno, yn rhygnu eu pennau yn erbyn eu cewyll, ac yn cnoi eu pawennau eu hunain. Mae'r gyfradd marwolaethau yn uchel. Mae eirth mewn ffermydd bustl yn dioddef o amrywiaeth o broblemau corfforol sy'n cynnwys colli gwallt, diffyg maeth, tyfiant crebachlyd, colli màs cyhyr ac yn aml mae dannedd a chrafangau'n cael eu tynnu. Pan fydd yr eirth yn rhoi'r gorau i gynhyrchu bustl ar ôl ychydig flynyddoedd, maen nhw fel arfer yn cael eu lladd am eu cig, ffwr, pawennau a phledrennau bustl. Mae pawennau arth yn cael eu hystyried yn ddanteithfwyd.